یک دوست خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟

از قدیم و ندیم می‌گویند که داشتن صد دوست، کم و داشتن یک دشمن، زیاد است. دوستان ما ‏جمعی گلچین شده از میان تمام انسان‌های روی زمین هستند که گذرشان به زندگی ما افتاده است. ‏بسیاری از دوستی‌های دیرینه با یک لبخند، کشف یک نگاه آشنا یا ماجراهای بسیار ساده‌ای از این ‏دست به وجود آمده‌اند.

این ملاقات‌های کوچک و آشنایی‌های بی‌ادعا در اثر گذر زمان، عمیق‌تر و ‏محکم‌تر شده‌اند و دوستی‌ها را شکل داده‌اند.‏ ‏ در این بین، وجود مهارت در تمیز دادن دوست خوب از بد، می‌تواند مرزی روشن میان دوستان واقعی ‏و کسانی که نقاب یک دوست را به چهره زده‌اند ایجاد کند.

در این گفتار، کندوکاوی پیرامون ویژگی‌های ‏یک دوست خوب خواهیم داشت. اگر در حال انتخاب دوست هستید یا به دوستی عده‌ای شک کرده‌اید ‏می‌توانید با مطالعه این ویژگی‌ها عیار آنها را بسنجید. ‏

زندگی بدون دوست، هر چقدر هم سرشار از راحتی و امنیت باشد، زندگی نیست. وقتی می‌گویم دوست، منظورم دوست است؛ نه هر کسی. هر آدمی نمی‌تواند دوست تو باشد؛ باید کسی باشد که مثل پوست تن، به تو نزدیک باشد؛ کسی که به زندگی تو رنگ و معنا می‌دهد؛ چیزی ورای عشق که با این احوال عشق هم در خود دارد.

هنری میلر، نویسنده آمریکایی قرن ۱۹

دوست داریم تا دوست!

واژه «دوست» هم مثل بسیاری از واژه‌های دیگر، نه تنها در جای اصلی خود، بلکه در مکان‌ها و زمانی‌های دیگر با معنا و هدفی کامل متفاوت به ایفای نقش می‌پردازد. اجازه بدهید چند مورد از این هدف‌های فرعی را با هم بررسی کنیم:

احترام گذاشتن

گاهی به کسانی که واقعا هیچ سَنَمی با ما ندارند و کاملا غریبه هستند، دوست می‌گوییم. شاید این مورد را در برخی از گفتگوهای روزمره خود شنیده باشید. مثلا: «آقای فلانی، دوست جدید ما در فلان شرکت».

تلاش برای کمک کردن

وقتی می‌بینیم کسی به کمک ما نیاز دارد، ترجیح می‌دهیم که از واژه «دوست» برای نزدیک شدن به آن فرد استفاده کنیم تا از این راه بتوانیم به شکلی بهتر و موثرتر، کاری که از دستمان برمی‌آید را انجام دهیم.

توهین کردن

عبارت «دوست عزیز!» با وجود آنکه ظاهر زیبایی دارد اما در بیشتر موارد، احساس خوبی در شنونده ایجاد نمی‌کند. به ویژه اگر از لحن خاصی برای بیانش استفاده شود، تا اندازه یک توهین، پایین می‌آید!

گوشزد کردن

تفاوت این مورد با گزینه قبلی در لحن گوینده نهفته است. اگر کمی در این زمینه کم‌دقتی کنیم، شاید نیت خوب ما به راحتی بد برداشت شود.

با این حساب، نمی‌توانیم بگوییم تمام افرادی که آنها را دوست خود خطاب می‌کنیم، واقعا در شمار دوستان ما جای گرفته‌اند. حتی بهتر است کمی در این مورد سختگیری کرده و هم‌کلاسی‌ها، هم‌محله‌ای‌ها، هم‌دانشگاهی‌ها، همکارها و تمام کسانی که با آنها در یک هدف مشترک همراه هستیم را دوستان خود خطاب نکنیم.

هر چقدر که ارزش این واژه را بالاتر ببریم، امکان آسیب دیدن از سوی کسانی که آنها را بی‌دلیل دوست خود خطاب می‌کردیم کمتر می‌شود.

» در جستجوی کشف ویژگی‌های یک دوست خوب

در ادامه این گفتار به سراغ ویژگی‌هایی می‌رویم که باید در هر دوست خوبی وجود داشته باشند:

یک دوست خوب، سراپا گوش است

یکی از بزرگ‌ترین خدمت‌هایی که دوستانمان در حق ما انجام می‌دهند، گوش دادن به حرف‌هایمان است. دقت کنید، منظور ما «شنیدن» نیست. روی سخنمان دقیقا با عبارت «گوش دادن» است. تقریبا بیشتر کسانی که با ما کار یا حتی زندگی می‌کنند، فقط حرف‌های ما را می‌شنوند.

این بدان معنا است که چیزی از سخنان ما را درک نمی‌کنند یا بدتر، علاقه‌ای به درک آنها ندارند. اما یک دوست خوب، به تمام حرف‌هایی که می‌زنیم گوش می‌دهد. او با زیر و بم آوای ما آشنا است و می‌داند که در سرمان چه می‌گذرد. در واقع، وقتی یک دوست خوب داریم، نیازی نیست که برای تعریف کردن یک موضوع، آسمان و ریسمان را به هم ببافیم.

چون چند اشاره کوتاه از سوی ما همراه با چاشنی زبان بدنمان کافی است تا او ظرف چند دقیقه، منظور اصلی ما را متوجه شود.

از شما حمایت می‌کند

دوستان واقعی، همیشه مثل یک کوه، پشت سر هم می‌ایستند. شاید در این میان به یاد افرادی بیفتید که به هنگام سختی یا مشکلات، شما را به حال خود رها کرده‌اند. این افراد، عنوان دوستی را با خود یدک می‌کشند و از گل عطرآگین آن بویی نبرده‌اند. یک دوست خوب و واقعی، در تمام افت و خیزها یار و یاور شما است.

دوست، هدیه‌ای است که آدم به خودش می‌دهد. لوییس استیونسون

با صداقت سخن می‌گوید

یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای محک زدن دوستان واقعی از قلابی، کشف میزان غلظت صداقت در سخنانشان است. یک دوست خوب، حرف خود را در نهایت راستی و صادقانه بیان می‌کند. او بی‌دلیل حرف نمی‌زند، قصد گمراهی‌تان را ندارد و برای خوشنودی شما چاپلوسی نمی‌کند. گاهی شنیدن یک حرف صادقانه از زبان دوستتان، نقش یک سیلی آبدار را بازی می‌کند؛ شاید دردتان بیاید اما این نوشدارو، خیلی زود شما را جمع‌و‌جور می‌کند!

او قابل اعتماد است

در دنیای دوستی، اعتماد متقابل، حرف اول و آخر را می‌زند. اگر نتوانید به دوست خود اعتماد کنید، پس باید در انتخاب عنوانی که او را مورد خطاب قرار می‌دهید یک بازنگری اساسی داشته باشید. اعتمادی که در دوستی وجود دارد از هر گاوصندوقی ایمن‌تر، از هر سوگندی راست‌تر و از هر باوری استوارتر است.

شما یا به دوستتان اعتماد دارید یا ندارید. اگر او را مورد اعتماد خودتان می‌دانید، پس آن شخص، یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها برای ایجاد دوستی با شما را دارد. اما اگر نمی‌توانید به دوست خود اعتماد کنید، نباید به این راحتی او را دوست خود در نظر بگیرید.

یک دوست خوب، شما را قضاوت نمی‌کند

بیشتر مردم، خواه ناخواه، به هنگام رویارویی با یک موقعیت یا ماجرا، در عرض چند دقیقه، لباس اهل قضاوت را بر تن می‌کنند،‌ در جایگاه داوری آرام می‌گیرند و به راحتی خوردن یک لیوان آب خنک، به مردم برچسب خوب یا بد می‌زنند. این دقیقا همان کاری است که یک دوست خوب انجام نمی‌دهد.

او شما را قضاوت نمی‌کند، از میان حرف‌هایتان به دنبال سرنخ‌های کوبیدن افکارتان نمی‌گردد، به شما برچسب‌های عجیب و غریب نمی‌زند؛ او نه در مقابل، بلکه دوشادوش‌ شما ایستاده است و تمام تلاشش را به کار می‌گیرد تا از دریچه نگاه شما به ماجرا نگاه کند. این کار، فرسنگ‌ها او را از قضاوت کردن دور می‌کند.

در کنار او خود واقعی‌تان را به نمایش می‌گذارید

خود واقعی ما، همان کسی است که گاهی خودمان هم کمتر او را ملاقات می‌کنیم. اما یک دوست خوب می‌تواند به راحتی این شخصیت خفته و سرکوب شده را از اعماق وجودمان بیرون بکشد. وقتی در کنار دوستمان هستیم، دیگر خبری از تظاهر کردن یا مخفی‌کاری نیست. در آن وضعیت، تلاش نمی‌کنیم که خودمان را قوی، دانا، ماهر، کاردان، بسیار زیبا و همه‌چیز تمام جلوه دهیم. ما با تمام نقص‌هایی که داریم در کنار دوستمان هستیم و از این موضوع، هیچ ترسی نداریم.

یک دوست خوب، شما را رو به جلو هُل می‌دهد

گاهی وقت‌ها به جای جلو رفتن در حال درجا زدن هستیم. البته این بدان معنا نیست که تمام تلاشمان را نمی‌کنیم، بلکه با وجود تلاش‌هایمان مدام به درهای بسته می‌رسیم. در این هنگام است که وسوسه ناامید شدن و رها کردن یک کار، آن هم وقتی که تنها چند قدم تا انتها مانده است، وجودمان را لبریز از تردید می‌کند. با خودمان می‌گوییم: «نکند مسیر را اشتباه آمده‌ام؟»، «نکند این موضوع هیچ‌وقت به نتیجه نرسد؟ پس تکلیف سرمایه، تلاش و زمان من چه می‌شود؟ مهم‌تر از همه، چه کسی به آرزوهای نافرجام من پاسخ می‌دهد؟»

در چنین موقعیت‌هایی، دوستان واقعی همچون بادی خنک از راه می‌رسند و حال و هوای ذهنمان را عوض می‌کنند. آنها ما را به سمت دیگری از مسیر سوق می‌دهند و دید ما را گسترده‌تر می‌کنند. دوستان واقعی، در تمام طول مسیر مسابقه، پابه‌پای ما قدم برمی‌دارند، و به هنگام رسیدن به خط پایان، تشویقمان می‌کنند.

او شما را می‌بخشد

هیچ‌کس از اشتباه کردن در امان نیست. حتی دوستان واقعی هم در حق یکدیگر اشتباه می‌کنند. اما نکته مهم این است که آنها یکدیگر را زود می‌بخشند. چون نمی‌خواهند آتش اختلاف میانشان، مدت زیادی ادامه پیدا کند. برای آنها حضور در کنار هم، با هم بودن و با هم خندیدن، بسیار مهم‌تر و ارزشمندتر از هر اختلافی است.

بنابراین، اگر زمانی کسی را رنجاندید و او با شنیدن عذرخواهی‌تان به جای ناز کردن و طاقچه‌بالا گذاشتن، صداقت کلامتان را تشخیص داد و شما را بخشید، بدانید که عیار او با دیگران فرق دارد. شاید او همان دوستی باشد که به دنبالش می‌گردید.

همیشه راهی برای خنداندن شما در آستینش دارد

مهم نیست چقدر ناراحت یا گرفته باشید، چون دوست شما راهی برای برگرداندن لبخند بر لب‌هایتان پیدا می‌کند. او هم‌نشین شادی‌ها و همراه اندوه‌های شما است.

موفقیت او در خنداندنتان به دلیل عمق شناختی است که از شما دارد. او می‌داند به هنگام عصبانیت باید چه کار کند تا خشمتان فرو بنشیند یا به هنگام اندوه، چه ترفندی را برای خوشحالی‌تان به خدمت بگیرد. پُر بیراه نیست اگر دوست خوب را دستورالعملِ متحرکِ بازگرداندنِ احوالاتِ شما به حالت کارخانه، صدا بزنیم!

صحبت کردن با او آسان است

برای صحبت کردن با دوستتان به هیچ مقدمه‌چینی نیاز ندارید. او بدون هیچ چشم‌داشتی به سخنانتان گوش می‌دهد، با نگاهش شما را تحقیر یا قضاوت نمی‌کند و با زبانش تیرهای زهرآگین بر قلبتان فرو نمی‌نشاند. اگر خوب به او توجه کنید، می‌بینید که او فقط با گوش‌هایش نمی‌شنود، او با چشم‌هایش شما را می‌فهمد و با حرکت‌های چهره‌اش راه را برای بیان سخنان بیشتر باز می‌کند.

صحبت کردن با او ساده است. چون او محرم اسرار است، دوستی با وفا است که شاید نتواند راه‌حلی درست و درمان به ما نشان بدهد، اما می‌تواند به ما ثابت کند که عجیب، نفرت‌انگیز و لایق برچسب‌های ناجوانمردانه نیستیم.

به شما، خواسته‌ها، آرزوها و اهدافتان احترام می‌گذارد

یک دوست خوب، شما را درک می‌کند. این بدان معنا است که هم‌پای شما، تمام افکار و ایده‌هایتان را بررسی می‌کند و بدون قضاوت کردن، آنها را محترم می‌شمارد. شاید او نتواند در تمام طول مسیرمان ما را همراهی کند. اما خوب می‌دانیم که هر وقت به کمک و حمایتش نیاز داشته باشیم، می‌توانیم روی او حساب باز کنیم.

یک دوست خوب، به آرزوهای دور و دراز ما نمی‌خندد. او به بزرگی اهدافمان باور دارد و می‌داند که اگر بخواهیم، بدون تردید می‌توانیم!

به کمک شما می‌شتابد

همیشه می‌توانید روی کمک یک دوست خوب، حساب باز کنید. او برای کمک به شما از هیچ چیزی دریغ نمی‌کند. با وجود یک دوست واقعی، همیشه می‌دانید که در تاریک‌ترین لحظه‌ها همیشه دستی برای کمک به شما دراز می‌شود؛ دستی که به این راحتی‌ها رهایتان نمی‌کند.

با شنیدن موفقیت شما خوشحال می‌شود

حسادت در دنیای دوستی جایی ندارد. بنابراین، یک دوست خوب با شنیدن موفقیت شما خوشحال می‌شود و از صمیم قلبش بهترین‌ها را برایتان آرزو می‌کند. بسیاری از افراد دوست‌نما در این مرحله، قافیه را می‌بازند. آنها تا جایی دوست شما باقی می‌مانند که سعی نکنید از آنها و موفقیت‌هایشان جلو بزنید. روزی که این اتفاق بیفتد، آنها خیلی راحت جایگاه خود را از «دوست» به «دشمن» تغییر می‌دهند و فقط خدا می‌داند که دشمن غریبه بسیار بهتر از دشمنی آشنا است!

شما از دیدن آنها خوشحال می‌شوید

این مورد را می‌توانید یکی از سر راست‌ترین گزینه‌ها برای شناسایی دوست خوب در نظر بگیرید. ملاقات با دوستتان شما را واقعا خوشحال می‌کند. در واقع، بودن در کنار دوستتان شما را شارژ می‌کند و لبخند را بر لبانتان می‌نشاند.

در زمان درست به شما هشدار می‌دهد

یک دوست واقعی، قبل از اینکه به سمت دره حرکت کنید به شما هشدار می‌دهد و حتی سعی می‌کند که جلوی اشتباه شما را بگیرد. اصلا هم برایش مهم نیست که با این کار از دست او ناراحت می‌شوید. چون دوستتان نمی‌خواهد به خاطر تصمیم‌های اشتباه به دردسر بیفتید. به همین دلیل، او قبل از اینکه اشتباه کنید، گوشی را دستتان می‌دهد.

اما یک دوست‌نما، از دیدن ماجرای اشتباه کردن شما لذت می‌برد و هیچ تلاشی برای جلوگیری از این ماجرا نمی‌کند. در عوض، وقتی کار از کار گذشت و خسارت‌های روحی، جسمی و مادی فراوانی بر شما وارد شد، می‌گوید: «می‌خواستم به تو هشدار بدهم» یا «می‌خواستم به تو بگویم که این کار اشتباه است اما می‌ترسیدم ناراحت شوی!»

» خانه دوست کجاست؟

یافتن یک دوست خوب، چیزی کمتر از پیدا کردن یک گوهر گرانبها در میان مُشتی کلوخه نیست. یک دوست خوب، در تمام فراز و فرودهای زندگی همراهتان است؛ گاهی هم‌نشین اشک‌هایتان، هم‌صدای اعتراضتان به دیگران، بمب شادی در خوشی‌هایتان، آغوشی محکم برای اندوهتان، پشتوانه‌ای بزرگ برای حرکتتان و هشدار دهنده‌ای بی‌رحم به هنگان خطاهایتان می‌شود. او گوهر وجود شما را دوست دارد و هم‌نشین روحتان است.

یادتان باشد که دوستی، جاده‌ای دوطرفه است؛ یعنی این فقط دوستتان نیست که باید مهربان، مورد اعتماد، با صداقت، کمک‌حال و … باشد. در نقطه مقابل، شما هم باید دقیقا همین ویژگی‌ها را داشته باشید. وگرنه نمی‌توانید خودتان را یک دوست واقعی خطاب کنید. به قول رالف والدو امرسون: «تنها راه برای داشتن یک دوست این است که خودت، یک دوست باشی.»