عادت‌ها، موجودات مرموزی هستند که اگر مراقبشان نباشیم، ۲۴ ساعت شبانه روز و هفت روز هفته را با تلاشی خستگی ناپذیر علیه ما فعالیت می‌کنند. بله گفتن‌های بی حساب و کتاب هم یکی از این عادت‌ها است.
در حقیقت، ما خود را آموزش می‌دهیم تا درخواست دیگران را مهم‌تر از خواسته‌های خودمان بدانیم. ترک این عادت تنها با نیرو دادن به جبهه مخالفش یعنی عادت به نه گفتن‌های عاقلانه، امکان پذیر است. با هم قرار گذاشتیم تا در این قسمت به سراغ راهکارهای تقویت مهارت نه گفتن برویم. پس گیوه‌هایتان را ور بکشید که راه، طولانی اما شیرین است.
ایمان یعنی برداشتن قدم اول حتی وقتی تمام مسیر را نمی‌بینی.
مارتین لوتر کینگ جونیور
- مهارت نه گفتن (گام به گام استفاده از واژه «نه») – قسمت ۱
- مهارت نه گفتن (گام به گام استفاده از واژه «نه») – قسمت ۲
- مهارت نه گفتن (گام به گام استفاده از واژه «نه») – قسمت ۴
» راهکار اول: تعارف را کنار بگذارید و حرفتان را بزنید
ایرانی جماعت با تعارف کردن عجین شده است. گاهی این تعارف‌ها از بفرما و بخورید و بمانید پا را فراتر می‌گذارند و باعث می‌شوند که نتوانیم به درخواست‌های دیگران نه بگوییم. وقتی با شک و تردید به یک تقاضا پاسخ می‌دهیم مسیر را برای پاتک طرف مقابلمان باز می‌گذاریم. اجازه بدهید با یک مثال این موضوع را روشن‌تر کنیم.
تصور کنید پنجشنبه شب است و شما از هفته قبل برای روز تعطیل خودتان برنامه ریخته‌اید. در این بین، یکی از همکارانتان نزد شما می‌آید و می‌گوید: «فلانی، می‌تونی کمکم کنی تا این حساب و کتاب‌ها رو برای شنبه آماده کنم؟»
با شنیدن این حرف با خودتان می‌گویید: «نه!!! من کلی برنامه ریختم. تمام هفته منتظر بودم تا جمعه بشه. می‌خوام کنار دوست و فامیلم باشم!» از طرفی هم نمی‌خواهید همکارتان را ناراحت کنید. چون این جمعه بالاخره می‌گذرد و صبح شنبه چشمتان به جمال همکاری که درخواستش را رد کرده بودید روشن خواهد شد. در نتیجه با خودتان تصمیم می‌گیرید تا چیزی بگویید که نه سیخ را بسوزاند، نه کباب را.
بعد از کمی مِن مِن کردن به او می‌گویید: «تونستنش رو که می‌تونم اما خیلی گرفتارم. تازه معلوم نیست این کار چقدر طول می‌کشه.» در حقیقت، شما بدترین جواب ممکن را به او می‌دهید؛ یعنی یک پاسخ مبهم و پیچیده که همزمان، هم به معنی بله است و هم به معنی نه!
پاسخ مبهمتان مجالی به همکارتان داد تا با یک پاتک اساسی، شما را از پا بیندازد. همکارتان سریع در پاسخ خواهد گفت: «میدونم شاید جمعه که روز تعطیلته کار داشته باشی ولی این خیلی مهمه و اگه کمکم نکنی شنبه جلوی رئیس خجالت‌زده میشم!» و به همین سادگی، شما بازی را واگذار خواهید کرد.
به جای این کار، شفاف و روشن حرف خود را بزنید. طفره نروید. مطمئن باشید که دو پهلو حرف زدن، طرف مقابل را از درخواستش منصرف نمی‌کند. چطور است که این گونه پاسخ بدهید: «آقای/خانم فلانی، واقعا متاسفم. نمی‌تونم کمکتون کنم. چون از هفته قبل به دوستان و فامیل قول دادم جمعه کنارشون باشم.» حرف خود را در کمال احترام و همراه با یک دلیل صادقانه بزنید. لطفا آوردن دلیل در انتهای جمله خود را فیلتر نکنید. وگرنه طرف مقابلتان فکر می‌کند که شما از او خوشتان نمی‌آید و با هدف تماشای زمین خوردن او دست رد به سینه‌اش زده‌اید.
» راهکار دوم: پای وقت را وسط نکشید
به هنگام رد کردن درخواست دیگران، دیوار زمان از همه کوتاه‌تر خواهد بود. وقت، بهانه خوبی است. چون تقریبا همه آن را ندارند! حتی گاهی افرادی که ۲۴ ساعت شبانه روز روی مبل لَم داده‌اند هم وقت ندارند. ما به شیوه‌های گوناگونی از کمبود زمان برای خلاص کردن خودمان استفاده می‌کنیم.
در بسیاری از موارد وقتی کسی از ما درخواستی می‌کند، با آن که می‌دانیم نه اکنون و نه حتی یک سال دیگر هم نمی‌توانیم کمکش کنیم اما او را به وقت دیگری حواله می‌دهیم. مثلا به او می‌گوییم: «میشه بعدا برات انجام بدم؟» یا «بذار کارم که تموم شد در موردش فکر می‌کنم.»
علت‌های گوناگونی برای واکنش ما در آن هنگام وجود دارد. مثلا گاهی برای حفظ ادب و احترام این کار را انجام می‌دهیم. چون نمی‌خواهیم طرف مقابلمان از دست ما دلخور شود. گاهی از سر ترس و نگرانی این کار را انجام می‌دهیم. چون نمی‌خواهیم سر هیچ و پوچ با دیگران دعوا راه بیندازیم.
گاهی هم در پاسخ دادن به فرد درخواست کننده دست دست می‌کنیم چون واقعا دلمان می‌خواهد کار او را راه بیندازیم اما از چگونگی‌اش خبر نداریم. برای همین به او وعده زمانی دیگر را می‌دهیم تا شاید در این فاصله بتوانیم راهی برای انجام درخواست او پیدا کنیم. بهانه کردن زمان برای رد درخواست دیگران به چند دلیل کار خوبی نیست:
- درخواست کننده بین زمین و آسمان معلق خواهد بود و همچنان به کمک شما امیدوار باقی می‌ماند.
- با این کار، او زمان خود را پای چیزی بیهوده و باطل به هدر می‌دهد. در حالی که می‌توانست درخواستش را پیش فرد دیگری ببرد تا مشکلش را حل کنند.
- بهانه کردن کمبود زمان باعث می‌شود تا طرف مقابل برای راضی کردن شما جسارت بیشتری پیدا کند.
- این بهانه، بهره‌وری شما را کاهش می‌دهد. چون درخواست او در ذهن شما به عنوان یک کار انجام نشده ثبت می‌شود و مدام روی اعصابتان قدم رو می‌رود.
راه چاره چیست؟ زمان را بهانه نکنید. صریح و شفاف حرفتان را بزنید و این همه دردسر برای خودتان و دیگران نسازید.
» راهکار سوم: نه گفتن را بپیچانید!
نه گفتن مستقیم، بار منفی زیادی را با خود به دوش می‌کشد. هیچ فرقی هم نمی‌کند که این نه گفتن را لای چه واژه‌های دیگری بپیچید. چون به محض این که نوبت به واژه «نه» برسد، تیر خلاص را می‌زند و کار را تمام می‌کند. واژه «نه» بار قطعیت دارد و بسیاری از آدم‌ها توانایی‌اش را ندارند تا در کمال آرامش آن را بپذیرند. نکته جالب اینجا است که برای رد کردن درخواست دیگران حتما نباید به آنها نه بگوییم. در واقع می‌توانیم مفهوم این نه گفتن را به آنها انتقال دهیم. نگاهی به این نمونه‌ها بیندازید:
- خیلی دلم می‌خواست کمکت کنم. اما الان درگیر یه کار دیگه هستم.
- ببخشید نمی‌تونم کمکت کنم. چون الان تمام حواسم متوجه کار دیگه‌ایه. اگر بخوام کمکت کنم چون حواسم جمع نیست کارت خراب میشه.
اگر درخواستی را بدون استفاده مستقیم از واژه «نه» رد کنید می‌توانید به آرام ماندن شرایط کمک کرده و احتمال هر گونه کشمکش و ناراحتی را از میان ببرید.
آرامش با زور حاصل نمی‌شود، تنها درک بهتر است که می‌تواند آرامش را به ارمغان بیاورد
آلبرت انیشتین
» راهکار چهارم: در مقابل عذر و بهانه‌ها طاقت بیاورید
بهانه آوردن، ساده‌ترین راهی است که برای رد درخواست دیگران می‌شناسیم. اما این بهانه‌ها نه تنها کمکی نمی‌کنند بلکه ما را از چاله به چاه می‌اندازند. چون بالای ۹۰ درصد از بهانه‌هایی که خرج می‌کنیم دروغ‌هایی مصلحت آمیز هستند که برای نجات خودمان تحویل خودمان و دیگران می‌دهیم. بهترین کار این است که با لحنی مودبانه درخواست را رد کنید. یادتان باشد تا زمانی که ادب و احترام را رعایت می‌کنید، رُک گویی، نشانه‌ای از متانت شما به شمار می‌رود.
این مسیر ادامه دارد…
به راهکارهایی که در این سری از مقاله‌ها می‌خوانید به چشم یک الگو یا ایده نگاه کنید. بدون شک، شما می‌توانید با الهام گرفتن یا حتی اجرای دقیق همین راهکارها، دست به تغییری بزرگ در زندگی‌تان بزنید و میزان آزادی عمل خود را به شکل چشمگیری افزایش دهید. تاکنون به سه راهکار برای افزایش مهارت نه گفتن رسیدیم. آیا شما راهکاری مخصوص به خودتان سراغ دارید؟ لطفا آن را برایمان بنویسید.
دیدگاهتان را بنویسید