استراتژیهای زیادی در دنیای تجارت و موفقیت وجود دارند که در ظاهر، سخت و پیچیده به نظر میرسند. عجیب بودن اسم آنها نیز بر حجم این احساس دوگانه میافزاید. اما در قلب تمام این استراتژیهای بیگانه، مفهومهای بسیار سادهای پنهان شدهاند. در این گفتار به سراغ «استراتژی اقیانوس آبی» میرویم، با فلسفه وجودی آن یک گپوگفت ساده را به راه میاندازیم و به دنبال روشهای ساخت اقیانوسهای آبی برای خودمان و کسب و کارمان میگردیم. با ما همراه باشید.
شرایط مهم نیستند، من برای خود فرصتها را ایجاد میکنم.
بروس لی
» منظور از استراتژی اقیانوس آبی چیست؟
اگر سری به دنیای بازاریابی و تجارت زده باشید حتما متوجه شدهاید که شرکتها در میدان جنگ کار میکنند. البته در جنگی که از آن صحبت میکنیم خبری از اسلحه و موشک نیست. اما کسب و کارها تا سر حد مرگ با هم گلاویز میشوند. آنها میخواهند سهم بیشتری از بازار را به تصرف خود دربیاورند. در واقع، کار آنها بیشباهت به کشورگشایی نیست. شرکتهایی که منابع، نفرات و استراتژیهای جنگی بهتری داشته باشند، پیروز این نبرد خونین میشوند.
تعداد کسب و کارهای کشته شده در این نوع مبارزهها آنقدر زیاد است که از خون جاری آنها یک اقیانوس سرخ به وجود آمده است. گویی شرکتهای مختلف، چه آنها که تازهکار هستند و چه آنها که در این میدان به یک ژنرال تبدیل شدهاند درگیر نوعی نفرین بیپایان گشتهاند. آنها مجبورند تا زمانی که مشتری، تقاضا و محصولشان وجود دارد با چنگ و دندان برای حفظ سهم خود و حتی گسترش آن مبارزه کنند.
در این شرایط دیوانهکننده، دو پروفسور به نامهای «چان کیم» و «رنه مابورنیا» از یک فلسفه تازه سخن میگویند؛ یعنی همان «استراتژی اقیانوس آبی». البته در نظر مبارزانی که در قلب میدان نبرد مشغول کشتن کسب و کارهای دیگر هستند، سخن آنها بسیار جنونآمیز جلوه میکند. چون لُپ کلام استراتژی اقیانوس آبی این است: «برای موفقیت در رقابت، اصلا نباید وارد رقابت شویم!»
در واقع این استراتژی میگوید که کسب و کارها باید به دنبال اقیانوسهای آبی تازه بگردند و دست از جنگیدن در اقیانوسهای سرخ بردارند. به زبان ساده، شرکتها و انسانها به جای حضور در عرصهای که رقابت بسیار نفسگیری در آن جریان دارد باید به دنبال فرصتهای تازهای بگردند که هنوز به چشم کسی نیامده یا حتی کسی به آن چندان اهمیت نمیدهد.
دنبال کردن این استراتژی نه تنها باعث رشد کسب و کارها و انسانها میشود بلکه زمینه پیشرفت جهان را نیز فراهم میکند.
» چگونه اقیانوس آبی خلق کنیم؟
فرقی نمیکند که این استراتژی را برای رشد کسب و کارتان میخوانید یا با هدف رشد شخصی و تبدیل شدن به یک چهره به یاد ماندنی به دنبال درک استراتژی اقیانوس آبی هستید. چون روند ساخت اقیانوسهای آبی یا خلق فرصتهای ناب به کار همه میآید. در ادامه به چند نکته مهم که مسیر کشف اقیانوسهای آبی را برایتان هموارتر میکنند میپردازیم:
- به دنبال یک نوآوری تازه در ارزشهای قدیمی باشید
میدان نبرد کسب و کارها کجا است؟ جایی که همه فکر میکنند همهچیز را میدانند. به عنوان یک ساختار شکن، شما باید در پی یافتن یک نوآوری تازه در ارزشهایی باشید که همه فکر میکنند دیگر چیزی برای دانستن در مورد آنها وجود ندارد. این دقیقا همان اشتباهی است که دیگران را وادار به شرکت در رقابتهای نفسگیر میکند.
به پیرامون خود نگاه کنید. چه ارزشهایی در اطرافتان وجود دارند؟ شاید لازم باشد آستینهایتان را بالا بزنید و به دنبال کشف ارزشهای کهنی بگردید که مدتها است فراموش شدهاند. وقتی این ارزشها را یافتید، تمام سعیتان را بر این بگذارید که به شکلی متفاوت به آنها بنگرید. به نوآوریهای پیرامونتان و حتی جهان نگاه کنید و به دنبال یک حلقه اتصال میان آن نوآوریها و ارزشی که یافتهاید بگردید.
نتیجه این کار، کشف یک اقیانوس آبی است؛ جایی که هیچ نبردی در آن وجود ندارد. چون هنوز پای هیچ رقیبی به میدان باز نشده است. شاید در این میان مجبور شوید چهارچوبهای اصلی بازار را در صنعت خود دگرگون کنید. هیچ اشکالی ندارد. سرنوشت خود را به عنوان خط شکن کسب و کارتان بپذیرید و به پیش بروید.
گذشته از این، یک استراتژی اقیانوس آبی موفق، سه ویژگی مشخص دارد که نباید آنها را از قلم بیندازید:
- تمرکز
وقتی اقیانوس خود را پیدا کردید، باید در اصل آن متمرکز شوید و تمام چیزهایی که شما را از مسیر اصلی استراتژیتان منحرف میکنند، حذف کنید. اجازه بدهید با یک مثال، این موضوع را روشنتر کنیم. تصور کنید شما در صنعت رستوران، یک اقیانوس آبی برای خودتان پیدا کردهاید. در این وضعیت باید تمرکز خود را روی تهیه غذای خوب و ارائه خدمات عالی در رستوران بگذارید.
گزینههایی مانند میزان اوقات فراغت مشتری، کشف رابطه میان دغدغههای او و غذایی که سفارش میدهد یا برنامهای که مشتری برای بعد از رستوران خود تدارک دیده، فرسنگها از استراتژی شما به دور است. به جای تلاش برای انجام کارهایی که شما را از انجام کار اصلی دور میکنند، تمام انرژی، زمان و بخش قابل توجهی از سرمایه خود را روی اقیانوس اصلی بگذارید.
- واگرایی
وقتی روی فرصت تازهای که برای خودتان یافتهاید متمرکز میشوید باید مراقب گرایش به الگوهای ساده و تکراری که در اقیانوسهای سرخ رواج دارند باشید. اگر چنین اتفاقی بیفتد، به سادگی به سمت میدان رقابت کشانده میشوید و تمام زحمتهایتان برای کشف فرصتهای ساده از میان میرود.
باید تا جایی که میتوانید سبک فکری خود را متفاوت از دنیای رقابت نگه دارید و به دنبال اجرای الگوهایی باشید که رقبایتان از آنها دوری میکنند. چون پاسخ مناسب شما در شکستن این ساختارها و چیدن دوبارهشان نهفته است.
فرصت، همیشه جایی است که شما هستید.
جان سی. مکسول
- پیام روشن و اثرگذار
درست بعد از آنکه اولین جرقه از اقیانوس آبی در ذهنتان پدیدار گشت باید به دنبال محتوای موجود در قلب آن باشید. باید از خودتان بپرسید که استراتژی اقیانوس آبی شما چه پیام و محتوایی را برای مخاطبانش دارد؟
چگونه کارها را سادهتر، به صرفهتر و جذابتر میکند؟ بهترین راه این است که در ارائه محتوا و پیام روشن استراتژی خود مسیر اصلی را دنبال کنید و روی اصلیترین سودی که مخاطب از اقیانوس تازه کشف شده شما میبرد متمرکز شوید. در این صورت، خودبهخود تمام کسانی که در اقیانوسهای خونین مجاور هستند فرسنگها از شما و اقیانوستان دور میشوند.
» از پیچیدگی به سمت سادگی مهاجرت کنید
هدف نهایی از کشف اقیانوس آبی و تلاش روی بهینه کردن آن، حل کردن یک یا چند مشکل از مشتری است. این بدان معنی است که مشتری، طرف حساب شما، اهداف و کسب و کارتان است. پس باید به سادهترین زبان ممکن با او ارتباط برقرار کنید.
بسیاری از شرکتها و کسب و کارهایی که در میدان رقابتهای خونین دست و پا میزنند از ادبیات بسیار پیچیدهای برای محصولها و خدماتشان بهره میگیرند. آنها تا اندازهای در این کار زیادهروی میکنند که مشتری به هنگام ادای نام آن محصول یا توصیف خدمات آن کسب و کار، احساس حماقت میکند. ساده باشید. حفظ سادگی، سختترین کار در کسب و کار است.
قرار نیست کسب و کار شما، برند شخصیتان یا زمینه فعالیتتان به خاطر استفاده از اصطلاحات پیچیده برنده جایزه شود. کسب و کاری که مشتری نتواند آن را درک کند، در بهترین حالت به اقیانوسهای خونین رقابت، تبعید میشود.
» در جزئیات غرق نشوید
شاید وقتی درگیر تدوین استراتژیتان هستید خودتان را با حجم بسیار زیادی از جزئیات درگیر کنید. اگر بتوانید در این زمینه جانب تعادل را نگه دارید، مشکلی پیش نمیآید. اما فراموش نکنید که گاهی باید از چند قدم عقبتر به ماجرایی که در آن هستید بنگرید.
در این صورت، توانایی تحلیل موقعیت خودتان و رقبایی که هنوز در اقیانوس سرخ صنعتتان در حال نبرد هستند را پیدا میکنید. گذشته از این، متمرکز شدن روی جزئیات، شما را محدود به زمان فعلی میکند. به عنوان یک ساختار شکن باید به آینده خودتان، مشتری و نیازهایی که ممکن است به راحتی دستخوش تغییر شوند نگاهی عمیق داشته باشید. این کار به شما کمک میکند که به جای گیر افتادن درون یک برکه، اقیانوسی عمیق را برای خودتان دست و پا کنید.
» خودتان را به چالش بکشید
وقتی در حال تدوین استراتژی اقیانوس آبی هستید باید پرسشهای زیادی را از خودتان بپرسید. یادتان باشد، شما به طور همزمان هم در صنف تولید کنندگان و ارائه دهندگان خدمات قرار دارید و هم یک مصرف کننده هستید.
از خودتان بپرسید که چرا مشتری باید پولش را صرف خرید این محصول یا دریافت این خدمات کند؟ مشتری با دادن پولش چه ارزش متقابلی را دریافت میکند؟ این ارزش تا چه اندازه دوام میآورد و چه تاثیری را از خودش بر جای میگذارد؟ آیا کیفیت و ارزشمندی ما به اندازهای هست که مشتری آن را به دوستان و آشنایان خود پیشنهاد دهد؟
وقتی خودتان را به رگبار پرسشهای گوناگون میبندید با یک حقیقت آشنا میشوید. شما میفهمید که بسیاری از شرکتها و کسب و کارهایی که در صنعتتان مشغول به کار هستند به جای نگاه به مشتری و نیازهای او در حال برآورده کردن نیازهای یک فرد خیالی هستند.
آنها با تعصب زیادی روی کار فعلی خود متمرکز شدهاند و ترس از رویارویی با حقیقتی تازه آنها را در یک محدوده تنگ و غیرقابل انعطاف اسیر کرده است. به عنوان یک کاشف و ساختار شکن باید روحیه پرسشگر خود را حفظ کنید. آنقدر به پرسیدن سوال ادامه دهید تا بتوانید با قدرت پرسشهایتان مسیر پیشرو را برای خود هموار کنید.
شاید در این میان مجبور به حرکت خلاف جهت رودخانه شوید. اما همین موضوع، نوید خروج از اقیانوسهای سرخ و حرکت به سمت اقیانوسهای بکر و آبی را میدهد.
در خلال هرج و مرج هم فرصت وجود دارد. سان تزو
» به یک کاشف خستگی ناپذیر تبدیل شوید
خلق اقیانوسهای آبی کاری نیست که فقط یک بار انجام شود. چون وقتی در آن زمینه جدید به موفقیت برسید خیلی زود، پای افراد دیگری که زحمت پیدا کردن فرصتهای تازه را به خودشان نمیدهند به کارتان باز میشود.
برای اینکه بتوانید بدون توقف، پیروزی دنبالهداری را تجربه کنید باید فرآیند کشف اقیانوسهای آبی تازه را به بخشی از روند کاریتان تبدیل کنید. شاید پیمودن این مسیر، کار چندان سادهای نباشد. اما بسیار بهتر از هدر دادن انرژی، زمان و سرمایهتان برای نبرد در اقیانوسهای سرخ و مبارزه برای حفظ بخش محدودی از سهم بازار است.
نظر شما چیست؟ به زندگی و کسب و کار خودتان نگاه کنید. آیا میتوانید اقیانوسهای آبی پیرامون خودتان را شناسایی کنید؟ فکر میکنید چه عواملی چشم شما را به روی این فرصتهای بکر و تازه بستهاند؟
سلام وقت بخیر.این. موضوع اقیانوس آبی یه موضوع خیلی جذاب و جالب بود که شما مطرح کردید و خیلی به خلاقیت ربط داره .یعنی اینکه مثلا همونطور که گفتید اگر در زندگی با یه چالش مواجه میشیم و حس ورشکستگی داریم یا حتی ورشکسته هم نشدیم اما احساس میکنیم زندگی مون یکنواخته خوبه که وقتایی که برای کار عمیق در نظر میگیریم که موقع بروز خلاقیت هستند رو بذاریم و بطور عمیق و حدی از خودمون بپرسیم من براستی واقعا چه کاری برای پیشرفت در زندگی ،کسب و کار ،تحصیل و…میتونم بکنم ؟چجوری کسب و کارمو بهتر کنم چجوری درس بخونم که مفید تر باشه و…و بعدش انگار که داریم به یه شخص دیگه مشاوره میدیم(چون معمولا ما به بقیه بهتر از خودمون مشاوره میدیم!)ببینیم واقعا میتونیم چی کار کنیم که بهتر باشیم . این مطلب خیلی قشنگ و جالب بود .ممنون از مقالات مفید تون و اینکه مثال میزنید و در پایان هم از مخاطب بازخورد میگیرید این کار به جذابیت مطالبتون اضافه میکنه . یه پیشنهاد هم داشتم و اینکه خیلی خوبه که در صورت ثبت بازخورد نظر شما هم بازخوردی داشته باشید چون طبق تجربه ای که دارم این کار به مخاطب دلگرمی و حس ارزش مندس میده .موفق باشید